Isaac Rontsh: My Little Stone (From Yiddish)

My Little Stone
By Isaac Rontsh
Translated by A.Z. Foreman

Death Valley in the California Desert:
I stumbled suddenly upon a stone,
A jagged little thing that seemed to plead
With me "Yes pick me up and cool your brow
On me, but take me with you out of here."
A shard of quartz, of granite and iron-ore,
Colored with rust, dried blood and speckled white,

Alone, dissevered from its native rubble;
Descendant of volcanoes, fiery explosions;
Of scalding lava, dust-plumes and detritus;
Of earthquakes, ice-ages, epochal flood;
A living greeting of millennia: stone
memorial mark of ancestors long gone.

What secrets could the little stone reveal?
What storm or strife engraved the ancient notches?
How many lives pressed in together here? 
How many eyes are winking up at me? 

So sharp-edged, spear-edged, weighty this small stone.
So heavy and deep it sinks into my pocket,
As if to say "Even rubble has its value.
You'll find a use for me eventually."

At home it is no conversation-piece.
There is no place for it as decoration.
Into my drawer it goes, useless, forgotten.
But one day of a sudden, I remember
That stone, seeing all my kitchen knives are dull. 
The wieldy arm lies weak against the table.
Proud steel turns pleadingly to humble stone.

So old stone whets young steel back to a knife,
And quick from stone the heart leaps back to life.

The blade again gleams with a sharpened smile.
The arm-muscles move spirited and strong.

The desert-aged shard out of Death Valley
Shows worthy mettle in the hot house kitchen.
This tiny graveyard of millennia 
Whets the dull cutting edge of modern life.  

The Original:

אַ שטיינדעלע

יצחק ראָנטש

איך האָב אין טויטן–טאָל, אין קאַליפֿאָרניער מדבר

זיך פּלוצלינג אויף אַ שפּיציק שטיינדל אָנגעשטויסן,

ווי ס׳וואָלט געבעטן זיך בײַ מיר: אָ, הייב מיך אויף

און קיל זיך אָן אין מיר און נעם מיך צו פֿון דאַן.

אַ שטיינדעלע פֿון קוואַרץ, גראַניט, פֿון אײַזן–אַרץ,

פֿון ראָסט–קאָליר, פֿאַרגליווערט בלוט און פּינטל–ווײַס.

אַליין געלעגן, אָפּגעטיילט פֿון הויפֿנס ברוך;

אַן אָפּשטאַם פֿון וואולקאַן, פֿון פֿײַערדיקן ברויז;

פֿון הײַסער, בריענדיקער לאַווע, שטויב און דרויב;

פֿון ערד–געציטערט, אײַז–געגליווער, מבול–צײַט.

אַ לעבעדיקער גרוס פֿון מיליאָנען יאָר,

אַ מאָנומענטן–פֿעלדז פֿון אָבֿות פֿון אַמאָל.

וואָס פֿאַראַ סודות קאַן דאָס שטיינדעלע אָנטפּלעקן?

וואָס פֿאַראַ שטורעמס האָבן אויסגעקריצט די קאַרבן? 

און וויפֿל לעבנס ליגן איינגעפּרעסט אָט–דאָ? 

און וויפֿל אויגן ווינקען דאָס אַרויס צו מיר? 

ווי שפּיציק, שפּיזיק, וואָגיק איז דאָס שטיינדל קליין!

און ס׳האָט מײַן טיפֿע קעשענע אַזוי באַשווערט, 

ווי ס׳וואָלט געזאָגט: ’אויך ברוכוואַרג האָט אַ ציל, אַ ווערט.

דו וועסט פֿאַר מיר אַ נוץ געפֿינען מיט דער צײַט.‘

אין הויז איז דאָס קיין פוץ, קיין שיינדל ניט געוואָרן. 

אַרײַנגעלייגט אין שיפֿלאָד, נוצלאָז און פאַרגעסן. 

נאָר פּלוצלינג האַָב איך זיך צום שטיינדעלע געווענדט.

געוואָרן זײַנען טעמפּ די מעסערס אין דער קיך. 

דער שטאַרקער אָרעם פֿונעם טיש געווען איז שוואַך.

און שטאָלצער שטאָל האָט זיך צום שטיינדעלע פֿאַרנייגט. 

און כ׳האָב געשליפֿן יונגן שטאָל אין אַלטן קוואַרץ

און פּלוצלינג אויפֿגעלעבט פֿון שטיינדעלע האָט ס׳האַרץ.

און מעסערס האָבן אויפֿגעגלאַנצט מיט שמייכל–שאַרף

און מוסקול איז געוואָרן האָפֿערדיק און שטאַרק.

און שטיינדעלע פֿון טויטן–טאָל, פֿון מדבר אַלט,

געוואָרן חשובֿ איז אין קאָכעדיקער קיך.

און קליינינקער ביתֿ–עולם פֿון מיליאָנען יאָר,

וועט שאַרפֿן לאַנגע, טעמפּע מעסערס פֿונעם הײַנט.