Fa longtemps qu'ai pas revirat res de la lenga d'òc ni mai escrich subre sa literatura. E ja qu'i torni, ço'm par, deuriái tornar començar a la debuta. Alara...
Dins una encontrada de longa romanizacion, a una epòca ont las corts del sud de Gàllia èran totjorn en contacte cultural indirècte amb las tạ'ifas musulamanas d'Al-Andalós, sota lo triple signe d'amor, de jòia e de jovença, nasquèt la primièra literatura escricha "en plana lengua romana" coma lo diguèt aptament Jaufré Rudel. Dins lo sègle seguent, lo dialècte roman d'aquela literatura primairenca va venir la lenga lirica per excelléncia per las regions de parla romanica.
Guilhèm IX de Peitièus, lo duc d'Aquitània, lo prince del Trobar e lo mai grand feodal del sieu temps, es lo primièr trobador conegut. La sieu cort, situada a l'entorn dels grands monastèris de Lemòtges e Peitièus aguèt una granda importància per l'istòria literària de la lenga. Mas sembla pauc versemblable que l'art de trobar nasquèt a sa cort. Guilhèm, aital coma las compausicions a las qualas el leguèt son nom, foguèt probablament lo resultat e lo produch d'un long periòde de desvolopament que ne podem percebre uèi pas que qualques traças obscuras.
Ço que nos demòra d'aquela etapa de la literatura d'òc es pas qu'una fraccion relativament pichona de l'abondància lirica que segur existissià an aquela epòca, ço qu'es tipic quand se tracta d'una literatura vernaculara de l'Etat Mejana. Lo pauc que ne possedissèm a estat salvat, per aital dire, d'un naufratge istoric.
Aquò dich, la situacion de l'occitan es evidentament pas gaire tipica, e es per aquò que decidiguèri d'escriure lo meu commentàri en òc. Al mai li torni pensar, al mai soi segur qu'es una bona idèa. Tot francament, se tracta d'una question de principi. La lenga es pas mòrta, e cal absoludament pas la tractar coma s'ela lo foguèsse. La majoritat de los qu'estudian la lenga en defòra de las regions occitanofònas dessabon gaireben tot de sas formas modernas. D'ont l'escarsitat dels trabalhs de lingüistica suls autors occitans contemporaneus. E mai las grandas òbras demòran èrmas d'estudi.
En mai del nombre globalament reduch dels lingüistas que trabalhan sus la lenga moderna, i a agut plusors literators anglofòns que seguiguèron las piadas d'Ezra Pound que, maugrat son multilingüisme literàri e sa fetichizacion dels trobadors, aviá pas res a dire sus la litteratura d'òc modèrne. En fach, òm pòt se demandar perqué Pound s'interessèt pas als activitats del Felibritge. Es una question que fins ara degun a pausada. Mas quitament s'el ne sabià quicom, ieu dobti qu'un cambafin coma el aguèsse ausat s'encanalhar amb un simple "patoés", encara mai qu'avià pas res que mesprètz pels estatjants reals de las tèrras d'Òc pendent lo temps que passèt en Provénça. Mas ara cauqui fòra l'ièra...
En tot cas, a mon vejaire, tot medievaliste, tot romaniste, tot literator que s'interessa a la lenga trobadorenca deuriá al mens saber un quicomet de l'occitan contemporanèu. Deurián tanben faire faça a un fach tragic: l'abotiment mai probable de la situacion actuala en frança es la fin de la lenga coma paraula sociala.
Nòtas sul tèxte occitan:
S1:
vèrs. Lo sens intentat aicí presenta fòrça ambigüitats. Se pòt que se tracta d'un "vèrs" dins lo sens mai o mens transparent de la paraula. Mas i a d'autras possibilitats, talas coma lo sens de "mesura" o de "ritme" o encar "tèxte verbal d'un cant."
s'aisinar - Las incertitudes que presenta aqueste tèrme son quasiment espantosas. Lo contèxt nos ajuda pas gaire. Lo sens de "gausir," lo de "trobar patz" e lo de "arrapar, panar" figuran dins l'esphèra semantica de la paraula.
S3
se traire adenant - aquesta expression deurià aver de nuàncias militaras, subretot en un contèxt ont la simbologia e los imatges cavalièrs, e lo caràcter generalment guerrièr de nombrosas passatges, pòdon pas èsser ignorats.
S5:
Gabar, pèça — De costuma los commentaires an pres lo vèrbe gabar dins lo sens commun de "se vantar." Aquò es completament credible. Mas se pòt que lo sens mai literal de "se dobrir la boca" siá tanben relevant. Es a dire que d'autres van gabant de l'amor, se dobrissent la boca precisament perqu'an fam — al nivèl quasi literal — de ço que realament possedisson pas. Encara una autra possibilitat seriá de prendre pèça dins un sens mai obscèn. Se pòt que siá pas que mon imaginacion que me guilha, mas quand un òme que ven de cantar los elògis de sas proesas sexualas menciona sa "pèça" e un cotèl o d'autres objèctes fallics, ço'm par, i a pas gaire de grands mistèris a descobrir subre l'idèa generala.
Dins una encontrada de longa romanizacion, a una epòca ont las corts del sud de Gàllia èran totjorn en contacte cultural indirècte amb las tạ'ifas musulamanas d'Al-Andalós, sota lo triple signe d'amor, de jòia e de jovença, nasquèt la primièra literatura escricha "en plana lengua romana" coma lo diguèt aptament Jaufré Rudel. Dins lo sègle seguent, lo dialècte roman d'aquela literatura primairenca va venir la lenga lirica per excelléncia per las regions de parla romanica.
Guilhèm IX de Peitièus, lo duc d'Aquitània, lo prince del Trobar e lo mai grand feodal del sieu temps, es lo primièr trobador conegut. La sieu cort, situada a l'entorn dels grands monastèris de Lemòtges e Peitièus aguèt una granda importància per l'istòria literària de la lenga. Mas sembla pauc versemblable que l'art de trobar nasquèt a sa cort. Guilhèm, aital coma las compausicions a las qualas el leguèt son nom, foguèt probablament lo resultat e lo produch d'un long periòde de desvolopament que ne podem percebre uèi pas que qualques traças obscuras.
Ço que nos demòra d'aquela etapa de la literatura d'òc es pas qu'una fraccion relativament pichona de l'abondància lirica que segur existissià an aquela epòca, ço qu'es tipic quand se tracta d'una literatura vernaculara de l'Etat Mejana. Lo pauc que ne possedissèm a estat salvat, per aital dire, d'un naufratge istoric.
Aquò dich, la situacion de l'occitan es evidentament pas gaire tipica, e es per aquò que decidiguèri d'escriure lo meu commentàri en òc. Al mai li torni pensar, al mai soi segur qu'es una bona idèa. Tot francament, se tracta d'una question de principi. La lenga es pas mòrta, e cal absoludament pas la tractar coma s'ela lo foguèsse. La majoritat de los qu'estudian la lenga en defòra de las regions occitanofònas dessabon gaireben tot de sas formas modernas. D'ont l'escarsitat dels trabalhs de lingüistica suls autors occitans contemporaneus. E mai las grandas òbras demòran èrmas d'estudi.
En mai del nombre globalament reduch dels lingüistas que trabalhan sus la lenga moderna, i a agut plusors literators anglofòns que seguiguèron las piadas d'Ezra Pound que, maugrat son multilingüisme literàri e sa fetichizacion dels trobadors, aviá pas res a dire sus la litteratura d'òc modèrne. En fach, òm pòt se demandar perqué Pound s'interessèt pas als activitats del Felibritge. Es una question que fins ara degun a pausada. Mas quitament s'el ne sabià quicom, ieu dobti qu'un cambafin coma el aguèsse ausat s'encanalhar amb un simple "patoés", encara mai qu'avià pas res que mesprètz pels estatjants reals de las tèrras d'Òc pendent lo temps que passèt en Provénça. Mas ara cauqui fòra l'ièra...
En tot cas, a mon vejaire, tot medievaliste, tot romaniste, tot literator que s'interessa a la lenga trobadorenca deuriá al mens saber un quicomet de l'occitan contemporanèu. Deurián tanben faire faça a un fach tragic: l'abotiment mai probable de la situacion actuala en frança es la fin de la lenga coma paraula sociala.
Song for New Romance By William IX of Poitiers Translated by A.Z. Foreman Now in the beauty of new days The leaves reach out and young birds raise Each in its native tweeted speech The harmonies of a new song Now it is right a man should reach And have what he has sought so long The way our love is going now Is like a limber hawthorn bough Upon a tree that stands all night Shaken in wind and sleet and rain Till morning's sun comes stretching light Over green leaves and boughs again From her where good and beauty rise No message yet has reached my eyes So now I neither smile nor sleep Nor take a stand nor dare advance Till I am sure that she will keep Our truce and yield to my demands Let me recall that day once more When we made peace in our long war And she made such a gift to me Of love, her ring, and luscious oaths God grant I only live to see My hands again beneath her clothes I don't care what weird things they say To take my Nearest One away I know how words of cant are spilled And spread to rumors of no good They boast what love their tools can build But we're the ones who nail the wood | Novèll Chant Guilhem IX de Peitièus Amb la dolçor del temps novèll Fuòlhon li bòsc, e li ausèll Chanton chascuṉs en lor latiṉ, Segon lo vèrs del novèll chant: Adonc esta beṉ qu'om s'aisiṉ D'aquò dont om a plus talant. La nòstra amor va enaicí Com la brancha de l'albespiṉ Qu'estai sobre l'arbre tremblant, La nuòch, amb la pluòia et al gèl, Tro l'endeman, que·l sols s'espand Per la fuòlha vèrt e·l ramèll. De lai dont plus m'es bon e bèll Noṉ vei messagièr ni sagèll, Donc moṉ còrs noṉ dòrm ni noṉ ri Ni noṉ m'autz traire adenant, Tro qu'ièu sapcha beṉ de la fiṉ, S'el es aicí com ièu demand. Encar me membra d'uṉ matiṉ Que nos fesem de guèrra fiṉ E que·m donèt uṉ don tant grand, Sa drudarí' e son anèll: Encar me lais Dièus viure tant Qu'aia mas máṉs sotz soṉ mantèll! Qu'ièu non ai sonh d'estranh latiṉ Que·m parta de moṉ Boṉ Vesiṉ, Qu'ièu sai de paraulas com van, Amb uṉ brièu sermoṉ qui s'espèll: Que tal se van d'amor gabant; Nos n'avem la pèça e·l cotèll. |
Nòtas sul tèxte occitan:
S1:
vèrs. Lo sens intentat aicí presenta fòrça ambigüitats. Se pòt que se tracta d'un "vèrs" dins lo sens mai o mens transparent de la paraula. Mas i a d'autras possibilitats, talas coma lo sens de "mesura" o de "ritme" o encar "tèxte verbal d'un cant."
s'aisinar - Las incertitudes que presenta aqueste tèrme son quasiment espantosas. Lo contèxt nos ajuda pas gaire. Lo sens de "gausir," lo de "trobar patz" e lo de "arrapar, panar" figuran dins l'esphèra semantica de la paraula.
S3
se traire adenant - aquesta expression deurià aver de nuàncias militaras, subretot en un contèxt ont la simbologia e los imatges cavalièrs, e lo caràcter generalment guerrièr de nombrosas passatges, pòdon pas èsser ignorats.
S5:
Gabar, pèça — De costuma los commentaires an pres lo vèrbe gabar dins lo sens commun de "se vantar." Aquò es completament credible. Mas se pòt que lo sens mai literal de "se dobrir la boca" siá tanben relevant. Es a dire que d'autres van gabant de l'amor, se dobrissent la boca precisament perqu'an fam — al nivèl quasi literal — de ço que realament possedisson pas. Encara una autra possibilitat seriá de prendre pèça dins un sens mai obscèn. Se pòt que siá pas que mon imaginacion que me guilha, mas quand un òme que ven de cantar los elògis de sas proesas sexualas menciona sa "pèça" e un cotèl o d'autres objèctes fallics, ço'm par, i a pas gaire de grands mistèris a descobrir subre l'idèa generala.
Posts
No comments:
Post a Comment